historyczny  i  Sakramentalny Wymiar

Oblicza  Miłosierdzia  Bożego

 

Wstęp

 

„Jezus Chrystus jest obliczem miłosierdzia Ojca”

 

(Papież Franciszek, Bulla Misericordiae vultus, nr 1)[1].

 

Przeżywany Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia jest stosowną chwilą, aby nasz wzrok - jak pisze papież Franciszek w bulli Misericordiae vultus - i serce skierować na oblicze miłosierdzia Bożego[2]. Potrzebujemy nieustannie kontemplować oblicze Miłosierdzia Bożego, będące warunkiem zbawienia i podstawowym prawem mieszkającym w sercu każdego człowieka[3].

Mając na uwadze słowa zawarte w bulli Franciszka, że Bóg spoglądał na człowieka nie tylko w historii, ale spoglądał będzie w wieczności[4], rozważmy wpatrując się w miłosierne oblicze Jezusa dwa wątki: historyczny wymiar oblicza Bożego Miłosierdzia (1) i sakramentalny wymiar oblicza Bożego Miłosierdzia (2)[5].

Na początku refleksji warto wyjaśnić, iż potocznie przez „miłosierdzie” rozumie się postawę polegającą na okazywaniu współczucia i wyrozumiałości. Natomiast w Biblii pojęcie to jest znacznie szersze. Najczęściej Pismo święte używa dwóch pojęć: rachamim i chesed. I tak rachamim oznacza serdeczną litość, a chesed miłość miłosierną objawiającą się w szczodrej dobroci[6].

Zatem przejdźmy do rozważenia historycznego i sakramentalnego wymiaru oblicza Bożego Miłosierdzia.

 

I. Historyczny  wymiar

Oblicza  bożego  miłosierdzia

 

1.Miłosierny Jezus w Nowym Testamencie

 

Miłosierdzie Boże objawiło się w dziele historycznego Jezusa, czyli w Jego ziemskim życiu. Bóg niejako odsłonił się w osobie Jezusa Chrystusa: „Tak Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J3,16). Można zauważyć, iż życie ziemskie Jezusa to dzieje miłosierdzia[7]. Ponad 2000 tysiące lat temu okazywał miłosierdzie ludziom, których bezpośrednio spotykał. Spróbujmy w wielkim skrócie przypatrzeć się miłosiernej działalności Jezusa.

 

a) Miłosierdzie Jezusa to Jego nieustanna „droga” do człowieka

 

Wszystkie Ewangelie ukazują Jezusa w drodze (por. Mk8,27; 9,33-34; 10,32.52) do człowieka, który, nie mając własnego domu, przechodzi z jednego miejsca na drugie. To On ofiaruje ludziom czas, siły i wsparcie. Zdarza się, że nie ma czasu na posiłek, ani miejsca, gdzie mógłby położyć głowę (por.Mt3,20). Jego życie to jeden wielki „bieg” w stronę szczególnie zagubionych i grzeszników. Z tej racji słowa i czyny Jezusa objawiają miłosierdzie Boga Ojca, którego jest „Odblaskiem i odbiciem Jego miłosiernej Istoty” (por. Hbr1,3)[8].

 

b) Miłosierdzie Jezusa to ofiarowanie dla człowieka swojej obecności i aktywności

 

            Jezus ofiaruje grzesznikom swą miłosierną obecność i aktywność. Jest z rybakami, których powołał na apostołów (zob. Mk1,17), jest w synagodze, gdzie nauczał (zob. Mk2,21), jest w domu Piotra, gdzie uzdrowił jego teściową (zob. Mk 1,29) i w innych miejscach, gdzie uleczył wielu dotkniętych chorobami (Mk1,32-34). Nie tylko spotyka się ze wspólnotami ludzkimi, ale ofiaruje swój czas i obecność pojedynczym osobom. Na przykład, Nikodemowi poświęca czas nocą (zob. J 3,1-15), z Samarytanką rozmawia w południe przy studni jakubowej (J4, 1-42) itp. Jezus pragnie każdemu, kto do Niego przychodzi, ofiarować swą litość i miłosierną miłość[9].

 

c) Miłosierdzie Jezusa to komunikacja wzrokowo-słuchowa i dotykowa z ludźmi

 

Jezus, „Słowo, które stało się Ciałem” (J1,14), nie ogranicza się tylko do swojej obecności i aktywności, ale nawiązuje ze spotykanymi ludźmi relację. Ludzie doświadczają Jego obecności, między innymi przez wzrok, słuch i dotyk. O tym pisze św. Jan: „To wam oznajmiamy, co było od początku, cośmy usłyszeli o Słowie życia, co ujrzeliśmy własnymi oczami, na co patrzyliśmy i czego dotykały nasze ręce - bo życie objawiło się” (1J1,1). Jezus jest świadom, że ludzie, do których się zwraca, są błogosławieni, czyli miłosierni, bowiem błogosławieństwo jest miłosierdziem. Im mówi: „Szczęśliwe oczy wasze, że widzą, i uszy wasze, że słyszą. Bo zaprawdę, powiadam wam: Wielu proroków i sprawiedliwych pragnęło ujrzeć to, na co wy patrzycie, a nie ujrzeli, i usłyszeć to, co wy słyszycie, a nie usłyszeli” (Mt13,16-17; por.Łk10,23-24).

Na przykład, sprawiedliwy Symeon, trzymając na rękach Dziecię Jezus prosi Boga, aby mógł odejść w pokoju. Uzasadnia to słowami: „ponieważ moje oczy widziały Twoje zbawienie” (Łk2,30). Oprócz wzroku i słuchu posługuje się Jezus dotykiem, świadcząc swoje miłosierdzie szczególnie przy cudach, gdy „kładzie rękę na chorych” (por. Mt9,18; Mk5,23; Łk6,19; Dz28,8). Na przykład, trędowatego uzdrawia przez dotyk, „wyciągnął rękę, dotknął go i rzekł: ‹‹Chcę, bądź oczyszczony››” (Mt8,3; por. Łk5,13). Gest ten świadczy o wielkiej wrażliwości na ludzkie cierpienie, tak cielesne jaki i duchowe, i jest wyrazem miłosiernej miłości do człowieka[10].

 

d) Miłosierdzie Jezusa to Jego słowa kierowane do ludzi

 

            Jezus ofiaruje ludziom swoje słowo, mocą którego gromadzi wokół siebie i jednoczy ze sobą apostołów. Warto przywołać powołanie pierwszych uczniów: „I rzekł do nich: ‹‹Pójdźcie za Mną, a uczynię was rybakami ludzi›› (Mt4,19). „Oni natychmiast zostawili sieci i poszli za Nim” (Mt4,20). Dla przykładu Piotr wyznaje Jezusowi: „Na Twoje słowo zarzucę sieć” (Łk5,5). A zatem słowa Jezusa ofiarowane ludziom zawiązują komunię pomiędzy Bogiem a człowiekiem i niosą miłosierdzie Boże.

 

e) Miłosierdzie Jezusa to przybliżanie Królestwa Bożego

 

            W czasie ziemskiej działalności Jezus ofiaruje ludziom Królestwo Boga. Każdy, kto chce ten dar przyjąć musi w duchu wiary się otworzyć na wybawienie z grzechów. Dla pewnej ilustracji, oto nawrócony łotr prosił: „Jezu, wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego królestwa” (Łk23,42). Natychmiast usłyszał słowa Jezusa: „Zaprawdę, powiadam ci: dziś ze Mną będziesz w raju” (Łk23,43). Przynosząc Królestwo miłosierdzia Boga, ukrzyżowany Król obdarza grzeszników wolnością od ciążących na nich win i życiem wiecznym[11].

 

2.Męka Jezusa to najważniejszy i największy akt miłosierdzia

           

Jezus ofiaruje ludziom nie tylko swą fizyczną obecność, słowo i Królestwo Boże, ale inspirowany litością i miłosierną miłością do ludzi obdarowuje ich ofiarną śmiercią, którą przyjmuje w imię miłosiernego Ojca. Śmierć Jezusa na krzyżu jest centralnym wydarzeniem i największym aktem w dziejach miłosierdzia Bożego[12]. Śmierć Chrystusa charakteryzują trzy cechy:           

-po pierwsze - Jezus oddaje siebie ludziom w duchu miłosiernej miłości aż do końca,

-po drugie - śmierć Jezusa jest nacechowana miłosierną miłością szczególnie względem grzeszników, wręcz Jego prześladowców. Św. Paweł napisał: „Obecne życie moje jest życiem wiary w Syna Bożego, który umiłował mnie i samego siebie wydał za mnie” (Ga 2,20; „ Ja jestem Jezus, którego Ty prześladujesz” - D 9,5),

-po trzecie - śmierć Jezusa jest aktem posłuszeństwa- zaufania Ojcu. Jezus pełni wolę Ojca, o której ewangeliści mówią używając następujących sformułowań: „trzeba, aby…”, „jak zostało napisane” (por. Mt26,24; Mk14,21) itp[13].

Jezus historii widział swą śmierć jako konsekwencję osobistej działalności naznaczonej litością i miłosierną miłością okazywaną grzesznikom i prześladowcom. Jezus zaakceptował swą mękę, nadając jej rangę najważniejszego wydarzenia w dziejach miłosierdzia Bożego. O niej mówił swoim uczniom: „To czyńcie na moją pamiątkę”, widząc w niej źródło miłosierdzia dla całego świata. Z pewnością pragnął, aby Jego śmierć - „historyczna” - była uobecniana „dzisiaj” w sposób sakramentalny w liturgii Kościoła poprzez Mszę świętą[14].

 

 

 

 

II.  Sakramentalny  wymiar

Oblicza  Miłosierdzia  Bożego

 

1.Śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa aktem miłosierdzia uobecnianym „dzisiaj”

 

Śmierć, zmartwychwstanie i wniebowstąpienie Chrystusa nie kończą definitywnie Jego historii. Wydarzenia te są nieustannie uobecniane „dzisiaj”. Dlatego w Kolekcie z Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa, Kościół modli się:

 

„Boże, Ty w Najświętszym Sakramencie zostawiłeś nam pamiątkę swej męki, daj nam taką czcią otaczać święte tajemnice Ciała i Krwi Twojej […]”[15].

 

Z kolei w II Modlitwie Eucharystycznej Kościół prosi:

 

„Wspominając śmierć i zmartwychwstanie Twojego Syna, ofiarujemy Tobie, Boże, Chleb życia i Kielich zbawienia […]”[16].

 

Ustanowiony sakrament Eucharystii jest nową formą obecności Jezusa w świecie, który ciągle potrzebuje zlitowania i miłosiernej miłości.

2.Eucharystia inspirowana miłosierną miłością

 

Analiza słów ustanowienia Eucharystii pozwoli lepiej obudzić świadomość nowej formy miłosiernej obecności Jezusa.

 

a) „Ciało Chrystusa za was wydane” - aktem miłosierdzia

           

W formule ustanowienia Eucharystii „ciało” oznacza osobę Jezusa, który oddaje siebie ludziom, tak w Ofierze na Krzyżu, jak i w Eucharystii. To oddanie jest inspirowane miłością miłosierną do ludzi niosącą im największy dar zbawczy-życie Pana.

 

b) „Krew Chrystusa” wylana „za wielu” - aktem miłosierdzia

           

W narracji z Wieczernika „krew” oznacza życie Jezusa, które On składa za ludzi, grzeszników na krzyżu w duchu heroicznej miłości miłosiernej. To oddanie się ludziom jest motywowane synowską miłością do Ojca i miłością miłosierną do człowieka - grzesznika[17].

 

Zakończenie - przesłanie  dla  nas

 

1. Papież Franciszek pisze w bulli:

 

„Miłosierdzie Boga nie jest jakąś abstrakcyjną ideą, ale jest konkretnym faktem wyrażającym swą miłość ojcowską i matczyną […]”[18].

 

Jesteśmy wezwani do życia miłosierdziem, ponieważ wcześniej zostało nam udzielone przez Jezusa[19]. Dlatego starajmy się jak On czynić konkretne miłosierdzie przez uczynki co do ciała i duszy, do przemyślenia których wzywa w tym Roku papież Franciszek[20]. Wtedy będziemy najbardziej podobni do Jezusa, w którym wszystko mówi o miłosierdziu[21]. Umiejmy wychodzić naprzeciw potrzebom ludzkim, szczególnie najbardziej potrzebującym, ofiarując im swoją miłosierną obecność. Okazujmy ludzkie miłosierdzie dobrym słowem i naszym ludzkim obliczem.

 

2. Papież Franciszek przypomina w bulli:  

 

„Bóg zawsze będzie w ludzkiej historii jako Ten, który jest obecny, bliski opatrznościowy, święty i miłosierny”[22].

 

Bóg Miłosierdzia jest nam dzisiaj bliski w Eucharystii, która jest uobecnieniem męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Poucza św. Paweł: „Ilekroć bowiem spożywacie ten chleb albo pijecie kielich, śmierć Pana głosicie, aż przyjdzie” (1 Kor 11,26). Niech sakrament Miłosierdzia umacnia nas byśmy byli miłosierni: jedni wobec drugich[23].

 

3. Wyrazem tych dwóch wymiarów miłosierdzia (objawionych przez Jezusa Chrystusa), o czym rozważamy, są dwie modlitwy. Pierwsza odmawiana podczas Drogi Krzyżowej:

 

„Wielbimy Cię, Panie Jezu Chryste żeś przez Krzyż i Mękę swoją świat odkupić raczył”.

 

Druga modlitwa stanowi istotny element kultu Miłosierdzia Bożego:

 

„Ojcze Przedwieczny, ofiaruję Ci Ciało i Krew Pana naszego Jezusa Chrystusa na przebłaganie za grzechy nasze i całego świata”[24].

 

Zauważając głęboki związek między tymi modlitwami, podobnie dostrzegamy go pomiędzy historycznym i sakramentalnym wymiarem miłosierdzia. Pochodzi ono od „wieków” od Boga przez Jezusa, a dzisiaj jest obecne w świecie w jego Ciele i Krwi. I tak będzie na wieki[25].

Nie tylko pamiętajmy o tych modlitwach, ale w czasie obchodzonego Jubileuszu Miłosierdzia zanośmy je jak najczęściej do Miłosiernej Miłości mając świadomość, iż: 

 

„Jezus Chrystus jest obliczem miłosierdzia Ojca”

 

Bądźmy i my odblaskiem oblicza miłosierdzia Jezusa. Niech tak będzie. Amen.

 

           

 

 

 

 

 

 

           

 

 



[1] Papież Franciszek, Bulla Misericordiae vultus, Wrocław 2015, nr 1.

[2] Tamże, nr 3.

[3] Por. tamże, nr 2.

[4] Papież Franciszek, Bulla Misericordiae vultus…, nr 7.

[5] Homilię w całości oparto o książkę H. Witczyka, Miłosierdzie Pana od wieków na wieki, Kielce 2015. Szczególnie por. s.151-223.

[6] Por. tamże, s. 7-8,13.

[7] Por. tamże, s. 151.

[8] Por. tamże, s. 156-157.

[9] Por. tamże, s. 158, 161.

[10] Por. tamże, s.161-164.

[11] Por. także, s. 176.

[12] Por. tamże, s. 185, 192.

[13] Por. tamże, s. 193-198.

[14] Por. tamże, s. 200-201.

[15] Kolekta w: Formularz mszalny Uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Zob. Mszalik z czytaniami na cały rok, oprac. J. Nowak; A. Piętka, Pallottinum -Poznań 2012, s. 247.

[16] Zob. Obrzędy Mszy świętej, Pallottinum-Poznań, 1993, s. 38.

[17] Por. H. Witczyk, Miłosierdzie Pana od wieków na wieki…,s. 208-218.

[18] Papież Franciszek, Bulla Misericordiae vultus…, nr 6.

[19] Por. tamże, nr 9.

[20] Por. tamże, nr 15.

[21] Por. tamże, nr 8.

[22] Tamże, nr 6.

[23] Por. tamże, nr 9.

[24] Słowa zaczerpnięte z Koronki do Miłosierdzia Bożego.

[25] Por. H. Witczyk, Miłosierdzie Pana od wieków na wieki …, s. 152-153.